مورد معامله باید دارای چه شرایط و مشخصاتی باشد؟

مورد معامله یا مال جنس یا کالایی است که بین فروشنده و خریدار مورد خرید و فروش یا داد و ستد قرار می‌گیرد. این اموال غیر منقول و عین معین می‌باشند. در قراردادهای خرید و فروش باید شرایط مورد معامله و مشخصات مورد معامله از طرف هر دو طرف رعایت گردد تا از نظر حقوقی قرارداد صحیح باشد.

این موارد موجود بودن، معلوم و معین بودن و مجهول نبودن، قابلیت نقل و انتقال داشتن، مالیت داشتن، قابلیت تسلیم و تحویل و متعلق بودن به فروشنده می‌باشد. در ادامه به توضیح این موارد می‌پردازیم.

موجود بودن مورد معامله

چیزی که مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد به لحاظ حقوقی باید موجود باشد. یعنی چیزی که در زمان جاری شدن عقد بیع موجود نباشد را نمی‌توان “مبیع یا مثمن” قرار داد. بطور مثال معاملاتی که به عنوان پیش فروش انجام می‌شود بیع نیست. در واقع قرارداد پیش فروش آپارتمان‌ها که بین افراد انجام می‌شود تعهد ساخت و واگذاری است.

مال می‌تواند هم معین باشد و هم کلی

مورد معامله باید معلوم و معین باشد و مجهول نباشد

در زمان داد و ستد اموال، مالی که مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد باید از نظر مقدار، جنس و وصف معلوم و معین باشد. به اصطلاح مال (مبیع) نباید مبهم باشد. در صورتی که مبیع کلی باشد باید مقدار و جنس و وزن کاملاً مشخص باشد. بنابراین در زمان انجام معامله ملک این که مال، قطعه زمین است یا آپارتمان یا ملک، تجاری است یا مسکونی باید دقیقاً مشخص و معین باشد و همچنین باید میزان دقیق مساحت و متراژ و امکانات مشخص باشد.

در صورتی که شرایط قرارداد غیر از این باشد می‌توان از شرط فسخ استفاده نمود.

مقدار مال به لحاظ وزن یا عدد یا مساحت یا مشاهده تابع عرف بلد است.

باید قابلیت نقل و انتقال داشته باشد

مالی که مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد باید از نظر قانونی قابلیت نقل و انتقال داشته باشد. اموالی که تحت مالکیت عمومی باشد قابل نقل و انتقال و واگذاری نیست یا بطور مثال در مواردی که خرید و فروش مال یا جنسی خلاف قانون باشد مانند فروش مواد روان گردان یا فروش اجناس تقلبی که از نظر قانونی خلاف قانون محسوب می‌گردد. همچنین در مواردی که مال (مبیع) در توقیف یا رهن باشد نمی‌توان آن را واگذار نمود.

بصورت کلی بیع چیزی که خرید و فروش آن قانوناً ممنوع است و یا چیزی که مالیّت یا منفعت عقلانی ندارد یا چیزی که بایع (فروشنده) قدرت بر تسلیم آن ندارد باطل است مگر اینکه مشتری خود قادر به تسلیم باشد.

مالیت داشتن مورد معامله

موضوع مالیت داشتن به این معنی است که مالی که بین دو طرف خریدار و فروشنده مورد داد و ستد قرار می‌گیرد باید ارزش مالی و اقتصادی داشته باشد یا به اصطلاح قابلیت تبدیل به پول را داشته باشد. البته مسئله داشتن مالیت یا همان ارزش اقتصادی موضوعی است که به خریدار هم بستگی داشته و ممکن است آن چیز که مورد معامله قرار گرفته تنها برای خریدار دارای ارزش باشد. مانند یک تابلوی نقاشی که برای خریدار و به سفارش او کشیده شده است.

باید قابلیت تسلیم داشته باشد

مورد معامله باید قابلیت واگذاری و تسلیم از طرف فروشنده به خریدار را داشته باشد. در واقع به زبان ساده فروشنده باید بتواند بر طبق تعهدی که در زمان عقد بیع به طرف دوم (خریدار داده) کالا یا جنس را تحویل دهد.

متعلق بودن به فروشنده

مورد آخر در ارتباط با تعلق داشتن مال به فروشنده (مبیع) است. مورد معامله باید به شخص فروشنده تعلق داشته باشد. به لحاظ قانونی باید تحت مالکیت مبیع باشد. بنابراین شخص نمی‌تواند مالی را که تحت مالکیت او نیست به شخص دیگر واگذار نماید و انجام این کار به عنوان عقد فضولی شناخته می‌شود.