در این مقاله سعی شده است تا اطلاعاتی جامع درباره مصاحبه دکتری 99 در اختیار علاقه‌مندان قرار داده شود، برای برطرف شدن سؤالات خود درباره‌ی این مقطع تا پایان مقاله را مطالعه کنید.
مسئله ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر یکی از مسائلی است که بیشتر افراد با آن رو به رو هستند، بسیاری از افراد پس از گذشت چند سال به این موضوع فکر میکنند که آیا ادامه تحصیل میتواند برای آنها مؤثر باشد یا بالعکس میتواند برای شرایط شغلی آنها خطر آفرین باشد؟! قطعاً پاسخ این سؤال بستگی به شرایط شغلی، تحصیلی، مالی و … هر فرد دارد و نمی‌توان یک نسخه کلی برای این موضوع تجویز کرد. در طرفی از این موضوع افرادی هستند که به صورت دقیق هدف‌گذاری میکنند که پس از تحصیل در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در مقطع دکتری نیز تحصیل نمایند. اما شاید برخی از این افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی از مراحل آزمون دکتری ، علاقه به ادامه تحصیل در این مقطع دارند.
چالش‌های پیش رو در مقطع دکتری
پذیرش در مقطع دکتری مانند دیگر مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد نبوده است و شامل بسیاری مسائل مهم مانند: اخذ مدرک زبان ، مصاحبه دکتری، آزمون جامع و در آخر پژوهش و گردآوری مطالب برای نوشتن رساله دکتری است. در مصاحبه دکتری مجموعه‌ای از عوامل که سبب پذیرش یا عدم پذیرش داوطلب می‌شود به شرح زیر می‌باشد:
| آزمون دکتری | سوابق تحصیلی | مصاحبه دکتری |
| 50 درصد | 20 درصد | 30 درصد |
در ادامه به مسائل مهم گفته شده علی‌الخصوص مصاحبه دکتری سراسری می‌پردازیم.
مصاحبه دکتری 99
در مقطع دکتری مهمترین مبحثی که وجود دارد برخلاف مقاطع دیگر، قبولی صرفاً بر پایه آزمون تستی نیست، بلکه جدا از مبحث کنکور که 50 درصد این مقطع را در برمی‌گیرد مبحث مهم دیگری مطرح می‌شود که نکات و مسائل زیادی در آن دخیل است تا داوطلب بتواند سربلند امتیازات این قسمت را کسب کند. لذا ورود به بخش مصاحبه دکتری شرط قبولی یک فرد در رشته و دانشگاه مربوطه نیست بلکه مصاحبه به همراه عوامل دیگری که در این مقاله به آن پرداخته شده است مجموعاً امتیاز داوطلب را رقم می‌زند که موجب قبولی یا عدم قبولی او در مقطع دکتری می‌شود.
مصاحبه در دانشگاه‌های آزاد و سایر دانشگاه‌ها هم برگزار میگردد
اهمیت تجانس مدارک در مصاحبه دکتری
بخش دومی که در مصاحبه دکتری اهمیت زیادی دارد بحث مرتبط بودن و تجانس در مدارک قبولی داوطلب با رشته ی آزمون دکتری داوطلب است، لذا برای مصاحبه کننده اهمیت دارد که رشته هر دو مقطع پیشین داوطلب با رشته آزمونی او در دکتری تجانس داشته باشد لذا در مقطع دکتری داوطلب همانند دو مقطع قبلی دانشجویان مطالب جدیدی فرانمی‌گیرد و داوطلبان بیشتر به پژوهش می‌پردازند.
این مقطع بیشتر متمرکز بر این موضوع است که داوطلبان به طور کلی 6 سال در رشته مورد نظر در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تحصیل کرده است و مقداری نیز در بازار کار تجربه کسب کرده است و از مجموع همه‌ی اینها می‌بایستی استفاده نماید تا بتواند رساله دکتری خود را به صورت جامع و کامل ارائه دهد. با توجه به این موضوع تصور ذهنی مصاحبه کننندگان این است که اگر داوطلب در هر مقطع، رشته‌ای نامرتبط خوانده باشد در مقایسه با فردی که هر دو مقطع خود در رشته‌ای مرتبط تحصیل کرده باشد،طبیعتاً تخصص آنچنانی ندارد.
موضوعی قابل تأمل درباره تجانس مدارک
نکته‌ای که در این قسمت نیازمند توجه ویژه‌ای است رشته‌های نامتجانس، ولی مکمل و یا میان رشته‌ای می‌باشد. برای مثال رشته معماری با رشته تاریخ هیچگونه تجانسی ندارد ولی در قسمت مقاله‌های میان رشته‌ای این دو رشته تجانس دارد از این بابت که یک معمار در پروژه ها و کارهایش در بحث طراحی یک بنا براساس مطالعات جامعه شناسی میتواند از فرهنگ و معماری تمدن های دیگر استفاده کند و یک بنای فوق العاده‌ای را بنا یا طراحی کند و برای اشخاصی که علاقه به پروژه‌ها و یا مقاله‌های میان رشته‌ای دارند می‌توان گفت که حتما در رشته دوم باید اطلاعات کافی و لازم را داشته باشند و در مصاحبه موضوعی را در قالب یک طرح‌واره به مصاحبه کننده ارائه دهند.
به صورت کلی دانشگاه‌ها در مقطع دکتری به دو بخش پژوهش محور و آموزشی پژوهشی تقسیم می‌شوند که دانشگاه‌های پژوهش محور کد رشته محلش در دفترچه انتخاب رشته در قسمت توضیحات کد رشته محل ذکر شده است و دانشگاه های آموزشی پژوهشی در دفترچه انتخاب رشته ذکر نشده است.
طرح‌واره موضوعی است برای دانشگاه‌های پژوهش محور که دروس تئوری کمتری را مطالعه میکنند و در قسمت رساله طرح یا پروپزالی را انجام می‌دهند که در مصاحبه توسط مصاحبه کنندگان و دانشگاه تأیید شده باشد،
دانشگاه های دارای مبحث طرح‌واره جدا از دریافت طرح در قسمت مصاحبه که باید طرحی کاربردی و قابل اجرا باشد می‌بایستی اسپانسر نیز داشته باشد که توسط خود متقاضی یافت شود.
زمان فارغ‌التحصیلی در مصاحبه دکتری
بخش بعدی که در مصاحبه دکتری اهمیت دارد زمان فارغ التحصیلی داوطلب است فرد متقاضی اگر دوره‌ها و مقاطع تحصیل خود را بدون وقفه طی کرده باشد یک امتیاز مثبت در مصاحبه قلمداد می‌شود و برای مصاحبه کننده شیرین‌تر است که دانشجو او بدون وقفه درحال تحصیل باشد و طبیعتاً بزرگترین مزیت آن این است که مصاحبه کننده تصور می‌کند داوطلب تمامی اطلاعات از کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را بی هیچ فراموشی در اختیار دارد.
شغل داوطلب در مصاحبه دکتری
بخش بعدی که در مصاحبه دکتری در امتیازات داوطلبان تأثیرگذار است، بحث شغل داوطلب است. شغل برای داوطلب یک شمشیر دولبه قلمداد می‌شود لذا ممکن است یک داوطلب در قسمت‌های مختلف مصاحبه نمره پایینی کسب کرده باشد ولی به خاطر شغلش بالاترین نمره را کسب کند و بالعکس ممکن است داوطلب نمره بالایی در بخش‌های مختلف کسب کرده باشد ولی به دلیل شغلش پایین ترین نمره ممکن را به او بدهند. دلیل آن هم این است که اولاً اگر شغل نامرتبط باشد برای مصاحبه کننده ناخوشایند است زیرا او به فردی نیاز دارد که بتواند بصورت تمام وقت برای رساله و تحصیل و ارتقاء رشته زمان بگذارد دوم آنکه ممکن است داوطلب شغلش جوری باشد که هزینه‌هایی که دانشگاه برای رساله بخواهد خرج کند از طرف موقعیت شغلی داوطلبش تأمین شود.
دانش و تخصص داوطلب در مصاحبه دکتری
در بیشتر مواقع شخص مصاحبه کننده فردی است که قرار است استاد داوطلب در آن مقطع باشد پس طبیعتاً دنبال فردی میگردد که از پس رساله بربیاید و اینکه داوطلب دچار فقر اطلاعاتی نباشد که استاد مجبور به گذاشتن وقت بیشتر برای آموزش برخی موضوعات باشد.
در مصاحبه دکتری برای مصاحبه کننده بسیار مهم است که داوطلب تا چه اندازه دانش و تخصص در زمینه رشته دارد و اینکه این فرد به دنبال پژوهش و به دست آوردن دانش است یا صرفاً با هدف گرفتن مدرک برای ارتقای رتبه و … پا در این راه گذاشته است. قطعاً مصاحبه کنندگان به افرادی با توانایی و انگیزه‌ی بالا نیاز دارند و اگر در مصاحبه متوجه مدرک‌گرا بودن فرد شوند قطعاً فرد در مصاحبه پذیرفته نمی‌شود.
مقاله و اقدامات پژوهشی در مصاحبه دکتری
بحث مقاله در مقطع دکتری نمره به شدت بالایی دارد. معمولاً درکشور ما پایان نامه 18 نمره دارد براساس هر دانشگاه که معمولا دو نمره باقی مانده مختص به مقاله می‌باشد که اگر در حین تحصیل در مقطع ارشد داوطلب مقاله داشته باشد به نوع و ارزش مقاله دو نمره باقی مانده نیز اضافه می‌شود پس حتما در زمان مصاحبه نسخه ای از مقاله و پایان نامه را با خود همراه داشته باشید.
متأسفانه به دلیل خرید و فروش مقاله و پایان نامه حتماً از شما سؤال پرسیده می‌شود تا متوجه شوند مقاله را خود نوشته‌اید یا به صورت غیرقانونی خریداری کرده اید همچنین موضوع مقاله و پایان نامه در امتیاز دادن مصاحبه کننده تاثیر گذار است به هرحال باید فرقی میان یک پایان نامه و مقاله قوی با یک مقاله و پایان نامه پیش و پا افتاده باشد. همچنین نوع مقاله به اینکه (ISI) یا (ISC) یا مقاله علمی پژوهشی یا مقاله علمی ترویجی یا در پایین ترین ارزش یعنی مقالات کنفرانسی می‌توان اشاره کرد که مقالات خوب در کجا ثبت شده یا چاپ شده است.
بهترین نوع مقاله، مقالات (ISI) می‌باشد که حتما لازم است درمورد مقالات و واژه‌های Scopus یا H Index و همچنین Impact Factor اطلاعات جمع آوری کنید.
توانایی مالی در مصاحبه دانشگاه‌های شهریه پرداز
توانایی پرداخت شهریه دکتری در دانشگاه آزاد و یا سایر دانشگاه‌های شهریه پرداز توسط داوطلب برای دانشگاه های شهریه پرداز یکی دیگر از موارد مهم در مصاحبه دکتری است، لذا به دلیل بالا بودن هزینه‌ها در مقطع دکتری این نوع دانشگاه‌ها دانشجوهایی پذیرش میکنند که در میان تحصیل تصمیم به ترک تحصیل نکنند. دانشگاه با وجود دریافت هزینه انصراف به هیچ عنوان علاقه‌ای ندارد صندلی خالی بماند، زیرا یک امتیاز منفی برای دانشگاه محسوب میگردد. پس اگر در مصاحبه باسوالی از طرف مصاحبه کننده برخوردید که وضع مالی شما را برای پرداخت شهریه پرسید اصلا تعجب نکنید.
مدرک زبان در مصاحبه دکتری
یکی دیگر از مهمترین مباحثی که در مقطع دکتری وجود دارد مبحث مدرک زبان در دکتری است که نه تنها در مصاحبه اثر‌گذاری زیادی دارد بلکه در آزمون کنکور و حتی پس از قبولی و درحین تحصیل نیز موثر است. در مقطع دکتری به دلیل اینکه سطح بسیاری از داوطلبان در درس زبان پایین می‌باشد داشتن مدرک زبان و تخصص درباره‌ی زبان انگلیسی میتواند شما را از دیگر داوطلبان چندین پله بالاتر و متمایزتر کند.
همچنین در آزمون مصاحبه زمانیکه شما مدرک زبان را داشته باشید حتی در حد مدارک (EPT دانشگاه آزاد) (MSRT وزارت علوم) (TOLIMOسازمان سنجش) (MHLE وزارت بهداشت) تاثیر خود را روی مصاحبه می‌گذارد، بدیهی است داشتن مدرک زبان تافل و آیلس قطعاً تأثیرات مثبت بسزایی بر مصاحبه شما خواهد گذاشت.
و در قسمت دوم مصاحبه که به تازگی حتی در دانشگاه‌های آزاد نیز مصاحبه کنندگان از داوطلبان سوالاتی را به زبان انگلیسی تخصصی یا عمومی میخواهند که یا پاسخ را به انگلیسی بدهند یا در تمام مصاحبه همه قسمت ها را به صورت انگلیسی بیان کنند که طبیعتاً با کسب نمره قبولی در این دو قسمت بیش از نیمی از مصاحبه را می‌توان با موفقیت گذراند. دلیل این رفتار و خواسته مصاحبه کنندگان این است که داوطلب در مقطع دکتری دانشجو محسوب نمی‌شود بلکه یک پژوهشگر است و با داشتن قابلیت زبان میتواند به رفرنس‌های خارجی مراجعه کرده و یک رساله و مقاله در سطح بین المللی ارائه دهد.
نکات پایانی
نوع بیان و نحوه صحبت شما در حین مصاحبه بسیار تأثیرگذار است همچین هدف شما برای تحصیل در مقطع دکتری بسیار مهم است اما باید به این نکته توجه کرد که می‌بایست زمان پاسخ‌دهی از جملات آرمانی استفاده کنید و اگر احیاناً هدف شما از تحصیل در دکتری هیأت علمی شدن است، این علاقه را کتمان کنید و به صورت واضح آن را بیان نکنید. در مصاحبه سعی کنید پر حرف باشید، یعنی تا زمانی که مصاحبه کننده نخواسته از جواب دادن دست نکشید، یا جواب یک کلمه ای ندهید و حتماً مراقب باشید که صحبت بیجا نکنید چون به دلیل تعداد زیاد شرکت کنندگان ممکن است سؤالی جا بیوفتد و نمره‌اش را کسب نکنید و ممکن است بخواهند که خود را معرفی کنید پس سعی بر این داشته باشید که به صورت خیلی کامل خود را معرفی کنید.
پیشنهاد مشاوران باخه برای داوطلبان مقطع دکتری
برای اشخاصی که زمان کمی تا مصاحبه دکتری دارند و مقاله‌ی معتبری ندارند به آنها سایت کنفرانس یاب را معرفی می‌کنیم که هرچند ارزش کمتری نسبت به یک مقاله دارد ولی مقداری قابل اتکا می‌باشد که در کنفرانس یا کنگره‌های مرتبط به رشته خود شرکت کنید که حداقل مصاحبه کننده بداند داوطلبش فردی فعال یا اصطلاحاً active است. و آخرین موردی که می‌توان بیان کرد بحث توصیه نامه است که نوعی معرفی نامه محسوب می‌شود که باید از استاد مشاور و راهنمای خود در مقطع ارشد دریافت کنید حتما درنظر داشته باشید که تعداد نسخه زیاد دریافت کنید چون در مصاحبه به کمبود توصیه نامه برنخورید.
و در آخر نیز حتماً از لحاظ تیپ ظاهری تسلط بیان و کلام نیز آمادگی لازم را داشته باشید،که صد در صد تأثیر مستقیم در روند مصاحبه دارد.
